Czy kryzys i interwencja kryzysowa są człowiekowi potrzebne?

Kryzys to przejściowy okres braku równowagi wewnętrznej, wywołany przez krytyczne wydarzenia życiowe, wymagający istotnych zmian i rozstrzygnięć.

Jako charakterystyczne dla kryzysu rozpoznajemy:

-        Subiektywne poczucie bezradności

-        Przeżywanie silnych, destabilizujących, negatywnych emocji

-        Przejściowe zmiany dysfunkcjonalne w procesach poznawczych i zachowania.

Interwencja kryzysowa stanowi zespół interdyscyplinarnych działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu. Celem interwencji kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej.

Rodzaje sytuacji kryzysowych:

W praktyce wyróżnia się najczęściej dwa rodzaje kryzysów:

-        kryzysy rozwojowe (normatywne)

-        kryzysy sytuacyjne (traumatyczne). 

• Kryzysy rozwojowe są nieodłączną częścią życia każdego człowieka, są spodziewane, czasem nawet oczekiwane, zawsze wymagają zmiany ról i zadań, towarzyszy im napięcie emocjonalne. Przykłady kryzysów rozwojowych: rozpoczęcie/ zakończenie szkoły, rozpoczęcie/zakończenie pracy, zawarcie związku małżeńskiego, urodzenie dziecka, opuszczenie domu rodzinnego. E. Erikson opisał rozwój człowieka poprzez kolejno następujące po sobie stadia. Kryzys następuje przy przejściu z jednej fazy życia do następnej. Przyczyną kryzysów są sprzeczności i konflikty pomiędzy strukturą popędową człowieka a wymaganiami otoczenia. W kontekście teorii kryzysów rozwojowych życie człowieka jest ciągłą zmianą. Rozwiązanie problemów w jednym stadium nie zabezpiecza przed konfrontacją z nimi w stadiach późniejszych. W każdym okresie sprawdzamy, wzmacniamy lub osłabiamy poszczególne umiejętności i wymiary naszej osoby.

• Kryzysy traumatyczne wywołane są najczęściej przez nagłe, niespodziewane, silnie urazowe zdarzenia, które zagrażają bezpieczeństwu, poczuciu tożsamości, czasem zdrowiu i życiu. Wydarzenia, które mogą spowodować tego rodzaju kryzys to np.: śmierć bliskiej osoby, zdrada, wypadek komunikacyjny, pożar, poważna choroba somatyczna lub inwalidztwo. Reakcja kryzysowa przypomina tutaj ostrą reakcję na stres. Ze względu na występujące uczucie przerażenia, silny lęk, brak poczucia kontroli i wpływu na przebieg wydarzeń, bezsilność, bez pomocy z zewnątrz człowiek sam nie jest sobie w stanie poradzić. 

• Kryzysy egzystencjalne obejmują wewnętrzne konflikty i lęki związane z ważnymi dla ludzi sprawami celowości życia, odpowiedzialności, niezależności, wolności oraz zaangażowania np. kryzys wieku lat 40, wieku dojrzewania czy starości.

• Kryzysy środowiskowe występujące wtedy, kiedy jakaś naturalna lub spowodowana przez człowieka katastrofa dopada człowieka lub grupę ludzi, rzuca w nurt wydarzeń mogących mieć negatywne skutki dla wszystkich członków społeczności.

Objawy kryzysu: 

Na płaszczyźnie emocjonalnej: ·intensywny lęk, przerażenie, rozpacz, złość, poczucie winy i krzywdy, bezradność i poczucie beznadziejności, niepokój o przyszłość, zaprzeczanie, poczucie winy, zmęczenie, brak poczucia bezpieczeństwa, poczucie utraty kontroli, żal, wściekłość, otępienie, niepewność, poczucie bezradności, panika, rozpacz, depresja, frustracja, nieprzystosowanie, oszołomienie, złość.

Na płaszczyźnie zachowania: niezdolność do podejmowania typowych aktywności, zmiany aktywności, zwiększenie zależności od otoczenia, intensyfikacja działań nieprzemyślanych lub/i patologicznych (alkohol, narkotyki), wybuchy gniewu, podenerwowanie, reakcje histeryczne, osłabione reakcje, zmiana w sposobie komunikowania się, płacz. 

Na płaszczyźnie fizjologicznej: pocenie się, biegunka, wymioty, bóle, wysypki, problemy z oddychaniem, męczenie się, zmiana apetytu, zaburzenia snu. 

Na płaszczyźnie poznawczej:  utrata zwykłej zdolności rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji typu: dezorientacja, brak logicznego myślenia, utrata sensu zdarzeń, zawężenie pola uwagi, kłopoty z koncentracją, niepewność, spontaniczne obrazy z przeszłości, koszmary senne.

Kryzysy są nieodłącznym elementem życia każdego człowieka, niestety każdy z nas przeżywa trudne sytuacje, na co dzień i musi sobie z nimi radzić czy to w lepszy czy gorszy sposób, jednak, co jakiś czas przeżywamy kryzysy, z którymi trudno nam sobie poradzić, i dobrze jeśli mamy oparcie w rodzinie lub przyjaciołach, ale czasem taki kryzys przeżywamy w rodzinie i wtedy wydaje nam się, że sytuacja wymyka się spod kontroli nie wiemy, co możemy w danej sytuacji zrobić i na wsparcie najbliższych nie możemy liczyć, gdyż sytuacja ich też dotyczy i wtedy, gdy zostajemy sami czujemy się bezsilni i wydaje nam się, że nic gorszego nie może nas spotkać szczególnie, gdy kryzys dotyczy przemocy domowej, wtedy też wstyd, że w moim domu coś takiego, to przecież niemożliwe, rodzi poważny kryzys i wtedy właśnie interwencja kryzysowa jest jedynym ratunkiem, jest bardzo istotną pomocą gdyż dzięki niej możemy popatrzeć na całą sytuację z innej perspektywy w obecności kogoś, kto nam chce pomóc a nie będzie oceniał czy też krytykował.

Dzięki kryzysowi człowiek ma zatem możliwość zmiany swojej sytuacji życiowej a co za tym idzie staje przed możliwością rozwoju własnej osoby, natomiast osoba która nie przeżywałaby sytuacji kryzysowych stałaby się pasywna i nie pomyślałaby że można coś w życiu zmienić, i często też tak bywa że człowiek nawet jeśli nie jest zadowolony ze swojego życia nie podejmuje żadnych działań gdyż uważa że nic już nie może zrobić że tak już musi być, natomiast kryzys choć na początku sprawia że nie widzimy czasem nawet sensu życia to jednak wstępuje w nas siła dzięki której możemy czasem nawet przewrócić całe swoje życie do góry nogami.